Meslek Odalarının Yapı Ruhsatı Ve Yapı Kullanma İzin Belgelerinin Onaylanması Aşamasında Sicil Durum Belgesi İstemesi Hakkındaki Genelge
BAYINDIRLIK VE İSKAN BAKANLIĞI
Yapı İşleri Genel Müdürlüğü
Sayı : B.09.0.YIG.0.15.00.07/ 5 MAYIS 2008
Konu : Sicil Durum Belgesi
İÇİŞLERİ BAKANLIĞI’NA
İlgi: İçişleri Bakanlığı hitaplı 22.02.2007 tarih ve 526 sayılı yazımız.
İçişleri Bakanlığına gönderilmiş olan ilgide kayıtlı yazımızda, bazı idarelerce, projelerin incelenmesi, yapı ruhsatı ve yapı kullanma izin belgelerinin onaylanması aşamasında, ilgili meslek odasından o iş için sicil durum belgesi istenmemesi, sicil durum belgesinin tarih ve sayısının yapı ruhsatı ve yapı kullanma izin belgesinin ilgili bölümüne yazılmaması ve onaylanan yapı ruhsatı ve yapı kullanma izin belgesinin bir örneğinin ilgili meslek odalarına gönderilmemesi sonucunda usulsüzlüklerle karşılaşılacağının açık olduğu, dolayısıyla sicil durum belgesinin istenmemesi ya da gereksiz olduğu gibi bir durumun söz konusu olmayıp, belge istenmesine ilişkin tüm mevzuatın kamu yararı içerdiği, Yönetmelikle getirilen bu doğrultudaki düzenlemelerin eksik olduğu gerekçesi ile Makine Mühendisleri Odası tarafından yargıya intikal ettirildiği, Danıştay 6. Dairesinin getirilen düzenlemenin hukuka aykırı ve eksik olmadığına karar verdiği, ancak, Bakanlığımızın bu konuda yazmış olduğu yazılarda yer verilen proje müellifi mimar ve mühendislerden “sicil durum belgesi” talep edilmesi gerektiği yönündeki ifadelerin aksine, bazı idareler tarafından, ilgili Kanun ve Yönetmeliklerden çıkarılan sonuçlar, konuyla ilgili Bakanlığımız Genelgeleri ile getirilen açıklamalar ve 5216 sayılı Kanunun 27. maddesi doğrultusunda, proje müellifi mimar ve mühendislerden “sicil durum belgesi” talep edilmemesi gerektiği bildirildiğinden, “…oda sicil durum belgesi ile ilgili uygulamaların ilgili Genelge ve Bakanlığımız yazılarına uygun bir şekilde yapılması konusunda ilgili idarelerin talimatlandırılması.. ” hususu belirtilmiştir.
Bu defa, ilgili idarelerden alınan yakınmalarda, “… ilgili Kanun, Yönetmelik ve Genelgelerde, mimari proje, hesap ve resimler gibi mesleki ürün ve çalışmalar üzerinde, belediyelerin, meslek odalarınca vize zorunluluğunu koymalarının mümkün olmadığı, meslek odalarının içerik açısından değil, sadece üyenin odaya kayıtlı mimar ve mühendis olup olmadığı ve mesleki bir kısıtlama içinde bulunup bulunmadığı yönünde denetim yapabileceği, proje müelliflerince yapılan projeler yapı denetim kuruluşu tarafından kontrol edilip mesuliyeti üstlenildiğinden, bu projelerin, 4708 sayılı Kanunun 2. maddesi gereğince, ayrıca Mühendis ve Mimar Odalar, vize ve onayına tabi tutulmaması gerektiği, meslek mensupları arasında vize uygulaması olarak anılan proje içeriği denetiminin meslek örgütleri tarafından yapılamayacağına dair yargı kararlarının mevcut olduğu, tüm bunlara rağmen, TMMOB ‘a bağlı meslek odalarından bazılarının proje müellifi mimar ve mühendislere düşük meblağ ücret karşılığında sicil durum belgesi düzenledikleri, bazılarının ise, proje müelliflerinin sicil durum belgesi talebi üzerine, TMMOB Mimarlar Odasınca yayımlanmış olan Serbest Mimarlık Hizmetlerini Uygulama, Tescil ve Mesleki Denetim Yönetmeliğinin 18. maddesi dayanak gösterilerek, tapu, çap, röperli kroki, imar durumu, kat krokisi ve gerekli dokümanlar istenmek suretiyle “mesleki denetim ” adı verilen proje içerik denetimi yaptıkları ve bu iş için yüksek miktarlarda mesleki denetim bedeli aldıktan sonra sicil durum belgesi düzenledikleri, bu yasal olmayan durum karşısında, hazırladığı projesine mesleki denetim uygulatmayan ve sicil durum belgesi almadan ruhsat için İlçe Belediyesine başvuran proje müelliflerine Oda tarafından uyarı ve para, daha sonra süreli olarak meslek uygulamalarından men cezası verilerek mağduriyete neden olunduğu…” beyan edilerek, Bakanlığımızdan konunun bir kez daha değerlendirilmesi talep edilmiştir.
Bilindiği üzere, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği, Anayasamızın 135. maddesine göre kurulmuş kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşu olup, bu meslek kuruluşu üzerinde Devletin idari ve mali denetimine ilişkin kuralları Kanunla düzenlenmiştir. 27.01.1954 tarihinde kabul edilen 6235 sayılı TMMOB Kanununun 2. maddesinde Birliğin amacı belirtilmiş ve 39. maddesinde ise; bu Kanun hükümlerinin, Birlik Genel Kurulunca uygun görülecek bir talimatname ile uygulanacağı hüküm altına alınmıştır. Aynı Kanunun Odalar ile ilgili bölümünde ise, böyle bir tüzük veya yönetmelik yayımlama yetkisi bulunmadığı gibi, 02.12.2002 gün ve 24954 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan ve bilahare 12.09.2004 gün ve 25581 sayılı Resmi Gazete’de değiştirilen TMMOB Ana Yönetmeliğinin içeriğinde, dayandığı 6235 sayılı Kanunla ilgili çelişkiler olması münasebetiyle buna gerekçe gösterilemeyeceği de aşikardır. Kaldı ki, bu Kanunun 19.04.1983 tarih ve 66/12 sayılı KHK ile değişik Ek 3. maddesinde, “Birlik üzerinde Bayındırlık ve İskan Bakanlığının İdari ve Mali Denetimi” zorunlu kılınmış, Ek 4. maddesinde ise, “amaçları dışında faaliyet gösteren Birlik ve Odalar ile Bakanlığın tasarruflarını kanuni bir sebep olmaksızın yerine getirmeyen veya eski kararda direnme niteliğinde yeni bir karar veren veya Kanunun zorunlu kıldığı işlemleri Bakanlığın uyarısına rağmen yerine getirmeyen Birlik ve Oda organları hakkındaki yaptırımlar ” açıklanmıştır.
Öte yandan, 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanunun 2. maddesinin 4. fıkrasının (a) bendinde; “… Yapı denetim kuruluşlarının, proje müelliflerince hazırlanan yapının inşa edileceği arsa veya arazinin zemin ve temel raporları ile uygulama projelerini ilgili mevzuata göre incelemek, proje müelliflerince hazırlanarak doğrudan kendilerine teslim edilen uygulama projesi ve hesaplarını kontrol ederek, ilgili idareler dışında başka bir kurum veya kuruluşun vize veya onayına tabi tutulmadan ilgili idareye uygunluk görüşü vermekle görevli oldukları…” hüküm altına alınmıştır.
TMMOB’a bağlı bir kısım meslek odalarınca, tabi oldukları Kanunla böyle bir yetki verilmemiş olmasına rağmen, Kanunun içeriğiyle ters düşecek Yönetmeliği Resmi Gazete’de yayımlamak suretiyle, 4708 sayılı Kanunun yukarıda belirtilen açık hükmünün ihlal edildiği, proje müelliflerince talep edilen sicil durum belgesinin düzenlenmesi için, projelerin vize ve onaya tabi tutulduğu ve mesleki denetim adı altında yapılan bu denetleme karşılığında yüksek miktarlarda bedel alındığı, buna uymayanlara sicil durum belgesi verilmediği veya meslek mensuplarının ilgili oda tarafından cezalandırıldığı gibi yasal olmayan davranışlar sergilendiği anlaşılmaktadır.
Bir meslek örgütü olan kurumun, meslek yeteneğini kazanmış mensubunun yeterliliğini inceleyemeyeceği Danıştay Kararları ile tescil edilmiş olup, bu durum, “mesleki faaliyetlerin kolaylaştırılması” gibi Anayasal bir görev yüklenmiş olan Birliklerin amacı ile uyum sağlamamaktadır. Bakanlığımızın ilgili Genel Müdürlüklerinin muhtelif tarihlerde yayımlamış oldukları Genelgelerle, bir kısım meslek odalarının bu uygulamalarının yasal olmadığı ve 4708 sayılı Kanuna ters düştüğü birçok kez açıklanmıştır. Bu itibarla, Mimarlar Odası tarafından 05.01.2006 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Yönetmeliğin TMMOB tarafından iptali, bundan böyle yayımlanacak yönetmeliklerde Bakanlığımızdan uygun görüş alınması; proje müellifi mimar veya mühendislerden mensubu bulunduğu odaya ait “sicil durum belgesi” istenilmesi ile ilgili olarak, 3030 sayılı Kanun Kapsamı Dışında Kalan Belediyeler Tip İmar Yönetmeliğinin ‘Yapı Ruhsat İşleri’ başlıklı 57. maddesinde, 6235 sayılı Kanunun 33. maddesine istinaden ilgili meslek odasına kayıtlı olmaları, büro tescillerini yaptırıp her yıl için yenilemeleri gerektiği, idarenin, kanuna aykırı uygulama nedeni ile süreli olarak hakları kısıtlanan proje müelliflerinin bu durumunu denetlemek üzere ilgili meslek odasınca düzenlenen, meslek adamının o andaki sicil durumunu gösterir, işin adı yazılı belgeyi her proje için istemesinin zorunlu olduğu ifade edilmiş olup, söz konusu olan bu belgenin de, ilgili meslek odası tarafından her ne ad altında olursa olsun, başkaca bir işlem yapılmaksızın, maktu bir ücret karşılığı verilmesi ve düzenlenecek bu belgenin tarih ve sayısının, 30.01.2007 tarih ve 26419 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Yapı Ruhsatı ve Yapı Kullanma İzin Belgesi Kullanılmasına İlişkin Mecburi Standard Tebliği eki TS 8737 Yapı Ruhsatı ve TS 10970 Yapı Kullanma İzin Belgesinin ilgili kısımlarına yazılması gerekmektedir.
Uygulamada yukarıda belirtilen esaslara uyulması, Genelgemizin iliniz dahilindeki tüm Kaymakamlıklara, Belediyelere, Bayındırlık ve İskan Müdürlüğüne, Organize Sanayi Bölge Müdürlüğüne, varsa Serbest Bölge Müdürlüğüne, ilgili kurum ve kuruluşlara ve Birliğinize bağlı meslek odalarına duyurulması hususunda gereğini rica, bilgilerinize arz ederim.
Faruk Nafiz ÖZAK
Bakan
Dağıtım:
Gereği:
Bilgi:
-Pilot 19 İl Valiliğine
-İç işleri Bakanlığı’na
-Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliğine